System uprawy a opłacalność produkcji strączkowych

Kilkuletnie doświadczenia Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Hodowli Roślin Smolice miały na celu porównanie nadwyżki bezpośredniej i kosztów uprawy roślin strączkowych w trzech różnych systemach uprawy: tradycyjnym z wykorzystaniem pługa, uproszczonym (bezorkowym) oraz siewie bezpośrednim.

Mimo że uprawa płużna wiąże się z najmniejszymi wydatkami na zakup środków ochrony roślin, to według wyników badań właśnie ten system generuje zdecydowanie najwyższe koszty bezpośrednie. Wynika to przede wszystkim z wyższego zużycia paliwa na uprawę oraz większych nakładów pracy. Jak łatwo się domyślić, najniższe koszty paliwa oraz robocizny są charakterystyczne dla siewu bezpośrednio w ściernisko. Rezygnacja z pługa w produkcji strączkowych pozwala zmniejszyć zużycie paliwa o 28-31 proc, a nakłady pracy o 17-19 proc. W kalkulacji kosztów bezpośrednich uprawa bezorkowa plasuje się pośrodku.

Zaskoczeniem dla niektórych może być fakt, że łubiny oraz groch uprawiane bezorkowo plonują najlepiej. Najniższy plon nasion uzyskuje się w systemie siewu bezpośredniego, na drugim miejscu jest tradycyjna uprawa płużna. Rośliny strączkowe w systemie uproszczonym dają plon 4-12% wyższy niż przy uprawie orkowej i 12-26 proc. wyższy niż przy siewie bezpośrednim. Analogicznie wygląda sytuacja ze zbiorem białka z hektara – najwyższy jest on systemie bezpłużnym, a najniższy – w systemie uprawy zerowej.

Nadwyżka bezpośrednia to w dużym skrócie różnica między wartością produkcji (czyli potencjalnym zyskiem z uprawy danej rośliny) a kosztami, które na tę produkcję zostały poniesione (np. na zakup nawozów, materiału siewnego itp.) Im wyższa nadwyżka bezpośrednia, tym teoretycznie większy zysk dla rolnika. W systemie siewu bezpośredniego pomimo najwyższych oszczędności obniżony plon nasion wpływa negatywnie na wysokość nadwyżki bezpośredniej. Z kolei uprawa tradycyjna charakteryzuje się wysokimi kosztami produkcji, których nie rekompensuje nawet zwiększony plon nasion. Uprawa bezorkowa wydaje się rozwiązaniem idealnym – łączy plony wyższe niż w innych systemach z oszczędnościami kosztów paliwa i robocizny.