• W XIX i XX w. masowo zaczęto nabywać ziemię i likwidować typową dla Wielkich Równin, istniejącą tam od setek lat roślinność trawiastą.
  • Rok 1930 rozpoczął okres dotkliwej, ośmioletniej suszy i gwałtownych burz piaskowych.
  • W wyniku katastrofy najżyźniejszą, wierzchnią warstwę gleby utraciło 100 milionów hektarów ziem.

Zaczęło się niewinnie

The Dust Bowl, czyli ośmioletni okres silnych burz piaskowych w latach 30. XX wieku, był klęską nie tylko dla rolnictwa, ale całego ekosystemu na obszarze Wielkich Równin w Stanach Zjednoczonych, jak przywołuje portal fdcenterprises.com.

W XIX i XX wieku Wielkie Równiny wydawały się amerykańskim farmerom idealnym miejscem na osiedlenie. Równinne ukształtowanie terenu i żyzne gleby w połączeniu ze stosunkowo sprzyjającym klimatem stanowiły wymarzone wręcz warunki do uprawy roli. Intensywnemu rozwojowi rolnictwa na tym terenie sprzyjała ustawa o gospodarstwach rolnych (ang. Homestead act) z 1862 roku, zakładająca przyznanie każdemu amerykańskiemu obywatelowi 65 hektarów ziem należących do państwa, odebranych wcześniej rdzennym mieszańcom Ameryki.

Intensyfikacja uprawy stała się równią pochyłą

Na potęgę zaczęto nabywać ziemię i likwidować typową dla Wielkich Równin, istniejącą tam od setek lat roślinność trawiastą. Miejsce prerii zajęły ogromne plantacje pszenicy i kukurydzy.

Nagła nadprodukcja żywności nie pozostała bez wpływu na ceny płodów rolnych, które zaczęły znacznie spadać. W odpowiedzi, by "wyjść na swoje", rolnicy z Wielkich Równin zaczęli intensyfikować uprawę i likwidować strefy buforowe wśród pól uprawnych.

Gleby były przeciążone intensywną płużną uprawą, niechronione przed erozją, pozbawione składników pokarmowych i wyeksploatowane do granic możliwości. Przestały przypominać przyjazne i żyzne tereny, jakimi niegdyś były.

Burza piaskowa. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress
Burza piaskowa. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress

Burza piaskowa. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress

 

Amerykanie, boleśnie doświadczeni Wielkim Kryzysem, który rozpoczął się w 1929 r., myśleli, że nic gorszego już ich nie spotka. Tymczasem rok 1930 rozpoczął okres dotkliwej, wieloletniej suszy...

Niczym plagi egipskie

Bezpośrednią przyczyną katastrofy Dust Bowl była susza, nie ma jednak wątpliwości, że rozmiar klęski znacznie spotęgowały niezrównoważone praktyki rolnicze.

Kombinacja braku upadów, upału i silnych wiatrów okazała się dla pól uprawnych zabójcza. Odsłoniętej, zniszczonej, podatnej na erozję gleby nie mogły chronić miedze i strefy buforowe, bo dawno już zostały zniszczone. Wiatr o dużej prędkości hulał więc wśród pól, porywając cząstki gleby i tworząc ogromne burze piaskowe.

Szacuje się, że w wyniku trwającej przez wiele lat katastrofy najżyźniejszą, wierzchnią warstwę gleby utraciło 100 milionów hektarów ziem położonych głównie na terenie stanów: Kolorado, Kansas, Teksas, Nowy Meksyk. Najsilniejszy epizod katastrofy, nazywany Czarną Niedzielą, przyczynił się do strat 300 milionów ton gleby! Cierpieli również rolnicy, którzy oprócz utraty majątku życia często zapadali także na pylicę płuc.

Porzucone gospodarstwo. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress
Porzucone gospodarstwo. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress

Porzucone gospodarstwo. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress

 

Okres tragicznych burz piaskowych zakończył się praktycznie dopiero u progu lat 40., gdy na teren Wielkich Równin powróciły regularne opady deszczu. W międzyczasie powołano do życia rządową agencję Soil Erosion Service, której celem było monitorowanie stanu gleb i wdrażanie działań zapobiegających ich degradacji. Wprowadzono szkolenia dla rolników, z czasem w celu ochrony gleb w Stanach Zjednoczonych rozpowszechniły się praktyki konserwującej uprawy roli.

Symboliczne zdjęcie porzuconego pługa. Zbyt intensywna uprawa roli przyczyniła się do katastrofy Dust Bowl. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress
Symboliczne zdjęcie porzuconego pługa. Zbyt intensywna uprawa roli przyczyniła się do katastrofy Dust Bowl. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress

 Symboliczne zdjęcie porzuconego pługa. Zbyt intensywna uprawa roli przyczyniła się do katastrofy Dust Bowl. Oklahoma, 1936. Fot. A. Rothstein/Library of Congress