• Okrycie gleby pozwala na redukcję strat wody średnio o 30% w stosunku do gleby nieosłoniętej.
  • Próchnica glebowa zachowuje się jak gąbka, magazynując ogromne ilości wody opadowej.
  • Bezpłużna uprawa roli sprzyja wykształcaniu pionowego układu porów glebowych, które decydują o sprawnej infiltracji wody.

Uprawa bezorkowa nie sprawi cudu, ale może pomóc wytrwać

Na początku należy zaznaczyć, że praktyki konserwującej uprawy roli pomagają zapobiegać i minimalizować skutki suszy tylko do pewnego stopnia. Nawet nieodwracana pługiem gleba w pewnym momencie straci zasoby wilgoci, jeżeli deszcz przestanie padać na wiele tygodni. Nie da się jednak zaprzeczyć, iż uprawa bezpłużna sprzyja magazynowaniu wody w glebie bardziej niż tradycyjna uprawa orkowa. W efekcie w okresie suszy, gdy wszystkie rośliny będą już usychać, te na polach nieoranych uschną później. Może to niewielkie pocieszenie, ale te kilka-kilkanaście dni utrzymania zieloności daje nadzieję, że rośliny przetrwają do następnego, zbawiennego deszczu.

Orka nie "przemieści" wilgoci wyżej

Wśród wielu rolników nadal panuje błędne przekonanie, że podczas orki wilgoć z głębszych warstw gleby "wyciągana" jest na wierzch. Wszelkie doświadczenia wykazują jednak, że im mniejsza mechaniczna ingerencja w profil glebowy, tym więcej zgromadzonej w nim wilgoci. Według szacunków w systemie no-till, całkowicie eliminującym uprawę roli, w głąb gleby wnika od trzech do sześciu razy więcej wody opadowej niż systemach zakładających zabiegi doprawiające rolę.

Nie pozwól wodzie wyparować

Duże znaczenie dla magazynowania wody w glebie ma nieodzowna w uprawie bezorkowej okrywa roślinna, niezależnie czy jest to mulcz, czy rośliny międzyplonowe. Nieosłonięta po orce gleba nagrzewa się znacznie szybciej, co intensyfikuje ewaporację, czyli parowanie z powierzchni gleby. Jest też bardziej narażona na działanie wysuszającego wiatru. Uprawiając bezorkowo, na powierzchni pola pozostawiamy resztki roślinne, które chronią przed silnym słońcem i wiatrem, a tym samym przed wyparowywaniem wody z profilu glebowego. "Przechwytują" również więcej śniegu w okresie zimy. Okrycie gleby pozwala na redukcję strat wody średnio o 30% w stosunku do gleby nieosłoniętej.

Próchnica to najlepszy magazyn wody

Dzięki uprawie konserwującej przyczyniamy się do zwiększenia zawartości próchnicy w glebie. Nie jest to "sztuka dla sztuki", lecz działanie przynoszące wymierne korzyści. Należy pamiętać, że próchnica zachowuje się jak gąbka, magazynując ogromne ilości wody opadowej. Szacuje się, że związki tworzące próchnicę gromadzą 20 razy więcej wody, niż same ważą. Wniosek jest zatem prosty - im gleba bogatsza w próchnicę, tym więcej zmagazynowanej w niej wody.

Dżdżownice działają na naszą korzyść

Rezygnacja z pługa korzystnie wpływa na szereg właściwości gleby; również na te, które decydują o jej wilgotności. Długotrwała bezpłużna uprawa roli sprzyja wykształcaniu pionowego układu porów glebowych, które decydują o sprawnej infiltracji wody. Mają także pozytywny wpływ na rozwój systemu korzeniowego roślin uprawnych, co ma niebagatelny wpływ na zdolność roślin do pobierania wody z głębszych warstw gleby. Pionowy układ porów glebowych zawdzięczamy przede wszystkim wysokiej liczebności i aktywności dżdżownic w uprawie konserwującej, a także obumarłym, głębokim systemom korzeniowym międzyplonów. Pionowe pory są jednak w znacznym stopniu niszczone poprzez odwracanie gleby.

Weryfikacja kontrargumentów

Jednym z kontrargumentów wobec korzystnego wpływu uprawy bezorkowej na wilgotność gleby jest fakt zwiększonego zagęszczenia warstwy ornej i podornej w pierwszych latach systemów bezorkowych, przede wszystkim uprawy zerowej, co negatywnie wpływa na infiltrację wody. Należy jednak pamiętać, że zmiana systemu uprawy to długotrwały proces, podczas którego właściwości gleby stabilizują się i systematycznie poprawiają. Po kilkuletnim okresie przejściowym zwięzłość i gęstość gleby w systemach bezpłużnych są zdecydowanie lepsze niż w uprawie orkowej.

Często można spotkać się także ze stwierdzeniem, że gleba uprawiana płużnie charakteryzuje się lepszą przepuszczalnością wody. Należy jednak zaznaczyć, że ten efekt odnotowuje się tylko przez krótki okres bezpośrednio po orce. Po kilku tygodniach rola szybko osiada i górne warstwy gleby silnie się zagęszczają, co pogarsza przepuszczalność wodną.