Uprawa współrzędna roślin polega na uprawie na tym samym polu dwu lub więcej gatunków. Główne cele takiej uprawy to ograniczenie zachwaszczenia rośliny głównej oraz redukcja stosowania środków ochrony roślin.

W Polsce dotychczas były wykonane nieliczne próby zakończone niepowodzeniem i rezygnacją z dalszego stosowania tej metody. Wynikało to głównie z braku odpowiednich instrumentów umożliwiających siew. Takie uprawy realizowane są z sukcesem we Francji, Holandii czy w Niemczech. W naszym kraju w okresie siewu rzepaku najczęściej występuje deficyt opadów atmosferycznych, a okres wegetacji jest krótszy niż na zachodzie Europy, co zmniejsza szanse na odpowiedni rozwój mieszanek pomocniczych. (...)

Zagadnienia do głębszej analizy

Zasadność prowadzenia tej innowacyjnej metody uprawy rzepaku musi być potwierdzona wieloletnimi badaniami, których głównymi elementami są pozyskany plon nasion oraz ich jakość. Chodzi o ilość oraz jakość biomasy oraz wpływ związków wydzielanych przez różne gatunki w mieszance, które nie tylko mogą wpływać na ograniczenie zachwaszczenia, lecz także działają odstraszająco na szkodniki lub powodują, że np. mszyca zamiast żerować na rzepaku będzie żerowała na roślinach towarzyszących. Należy również pochylić się nad aspektem działania fungistatycznego niektórych wydzielin i hormonów roślinnych, które może być znacząco docenione w czasie, gdy coraz mniej fungicydów jest dopuszczanych do stosowania. (...)

Dobór gatunków

Drugim aspektem badań jest dobranie odpowiednich roślin pomocniczych i stworzenie mieszanek, które będą zawierały gatunki o określonych właściwościach (gromadzące azot, poprawiające stan gleby, działające odstraszająco). Tu można wymienić: soczewicę, koniczynę łąkową, koniczynę aleksandryjską, kozieradkę, wykę wyprostowaną, wykę siewną, facelię, grykę, olejarkę abisyńską oraz gatunki niedoceniane i mało znane jak np. wyka panońska.

Normy wysiewu mieszanek są modulowane w zależności od MTN, wydajności odmiany, pożądanej równowagi między gatunkami oraz warunków siedliskowych (gównie uwilgotnienia gleby). W przypadku wszystkich stanowisk określa się: dynamikę wzrostu, suchą oraz zieloną masę rzepaku, jak również jego plon. Następnie brane jest pod uwagę zachwaszczenie w poszczególnych kombinacjach, a także porażenie przez agrofagi, gdyż ono również zmienia się w zależności od użytej metody. (...)

Uzyskane wyniki

W siewie czystym średni plon odmiany Memori CS wyniósł 4206 kg/ha. Użycie roślin towarzyszących nie wpłynęło negatywnie na plon, a w niektórych mieszankach nawet go zwiększyło. Najwyższy plon – blisko 4,5 t/ha - uzyskano, stosując mieszankę Symbio.couv LTV zawierającą soczewicę i koniczynę czerwoną. W pozostałych dwóch mieszankach plony rzepaku również wyniosły ponad 4 t/ha. Zaolejenie odmiany Memori CS wahało się w granicach 40-41 proc.

Wnioski z badań

Użycie roślin towarzyszących w połączeniu z odpowiednio dobraną odmianą rzepaku ozimego może przynieść wymierne korzyści. Dzięki zastosowaniu wsiewki z odpowiednio dobranych roślin znacznie redukujemy zachwaszczenie. Mieszanka wymarza zimą, oddając zgromadzony azot i wzbogacając glebę w materię organiczną. Nie bez znaczenia jest również znaczna redukcja stosowania środków ochrony roślin. W trakcie trwania doświadczenia na poletkach z roślinami towarzyszącymi stwierdzono znacznie niższą presję szkodników. Rzepak w siewie czystym stanowił łatwy do namierzenia cel dla szkodników latających, natomiast uprawiany w mieszance był dla nich mniej dostępny (...)

Zdaniem eksperta
Dariusz Dereń, Product Manager Caussade

W hodowli Caussade od wielu lat prowadzone są testy przydatności różnych roślin do uprawy współrzędnej w rzepaku ozimym. W opisywanych doświadczeniach testowane były trzy różne mieszanki roślin:
Symbio.couv FV (60 proc. wyka siewna, 40 proc. kozieradka) – która tworzy zwarty łan, zapewniając dobrą kontrolę chwastów, a związany azot umożliwia oddawanie go w okresie wiosennym;
Symbio.couv LFA (50 proc. soczewica, 40 proc. kozieradka, 10 proc. koniczyna aleksandryjska) – odpowiednia na obszary o łagodnej zimie, zapewniająca wysoki stopień pokrycia gleby;
Symbio.couv LTV (68 proc. soczewica, 32 proc. koniczyna czerwona) – użycie wieloletniej koniczyny czerwonej umożliwia wiązanie azotu. Soczewica przemarza zimą, a koniczyna po zbiorze rzepaku intensywnie rośnie i może być zebrana na paszę.

W doświadczeniu użyto rzepaku ozimego Memori CS – odmiany polecanej do upraw współrzędnych. Cechuje ją silny wzrost początkowy, dzięki czemu rośliny towarzyszące nie zagłuszają rzepaku i nie wpływają hamująco na jego wzrost. Odmiana ma też bardzo wysoką polową tolerancję choroby, w tym na suchą zgniliznę kapustnych. 

Więcej na ten temat przeczytacie w miesięczniku "Farmer" 10/2020 w strefie "Bez Pługa". 

Chcesz kupić lub sprzedać rzepak? Zapraszamy na Giełdę rolną.

 

Sprawdź ceny kontraktów terminowych