Jakie czynniki decydują o zdrowej glebie?

Zdrowa gleba ma decydujące znaczenie w uprawie i hodowli roślin. Ale co zrobić, żeby gleba była produktywna i urodzajna? Gareth Davies, rolnik i niezależny konsultant ds. użytków zielonych i gleby z Wielkiej Brytanii, podaje pięć czynników, które są najważniejsze dla prawidłowego funkcjonowania gleby.

Gareth Davies twierdzi, że zdrowa gleba jest najcenniejszym kapitałem w gospodarstwie i ma decydujące znaczenie w uprawie rośłin, wzbogacania ekosystemów, pochłaniania dwutlenku węgla i zapobiegania powodziom. Jednocześnie zauważa, że dla rolników powinno być tak samo ważne to co dzieje się nad powierzchnią pola, jak i to co zachodzi poniżej, w glebie.

- Gleba potrzebuje dobrego zaopatrzenia w wodę, powietrze i pokarm, tak jak zwierzęta nad powierzchnią. Powinien istnieć cykl, w którym rolnik zajmuje się glebą, gleba zajmuje się rośliną, roślina zajmuje się zwierzęciem, a zwierzę zajmuje się rolnikiem – uważa konsultant.

Konsultant podaje pięć czynników, które wg. niego są najważniejsze dla prawidłowego sposobu funkcjonowania gleby.

1. Właściwości fizyczne - struktura i zapach

Zdrowa gleba powinna być odpowiednio napowietrzona i natleniona. Jest to ważne dla poprawy jej funkcji biologicznych i zdolności do zatrzymywania i magazynowania węgla, który jest motorem napędowym dla gleby, odżywia grzyby i drobnoustroje, które z kolei pomagają rosnąć roślinom. Zdrowa gleba powinna mieć odpowiednią strukturę zbudowaną z agregatów o różnej wielkości i różnym kształcie. Powinna łatwo się rozpadać, umożliwiać głębokie korzenienie się roślin, mieć dużo dżdżownic i posiadać przyjemny ziemisty zapach.

2. Zawartość materii organicznej

Materia organiczna gleby składa się z resztek roślinnych i zwierzęcych znajdujących się w różnym stadium rozkładu. Głównym składnikiem materii organicznej jest próchnica, która zawiera ok. 50 % węgla. Za każdy 1% wzrost materii organicznej gleba pobiera 10 razy więcej węgla z naszej atmosfery i może pomieścić dodatkowe 70 tys. litrów wody/ha. Poza tym gleba bogata w materię organiczną to korzyści związane z przenikaniem i magazynowaniem wody, składników pokarmowych, to możliwość lepszego dostarczenia pożywienia dla organizmów glebowych, zwiększenie bioróżnorodności, a w końcu zmniejszenie chorób i szkodników.
Aby zbadać stan gleby i materii organicznej należy wykonać badania gleby. Wykonanie odkrywki na polu również może dać nam wiele wskazówek. Davies uważa, że należy wykopać jedną odkrywkę na brzegu pola, a drugą na środku pola. W większości przypadków próbka pobrana z brzegu pola ma ciemniejszy kolor, co wskazuje na wyższą zawartość materii organicznej. Wg. konsultanta pokazuje to, w jaki sposób realizowane na polu praktyki uprawowe zmniejszyły ilość materii organicznej. Zawartość próchnicy, w zależności od rodzaju gleby, waha się od 1% do 5 a nawet 10%.  Należy dążyć do zwiększenia zawartości jej poziomu i regularnie (co dwa lata) przeprowadzać badania, aby śledzić zmiany na polu.

3. Różnorodność i biologia

Różnorodność biologiczna gleby odnosi się do szeregu organizmów żywych w glebie. Wg Daviesa w zdrowej glebie, ilość masy żywej pod powierzchnią powinna być równa tej, znajdującej się powyżej powierzchni. Rośliny zwiększają pulę związków węgla wprowadzanych do gleby wraz resztkami i z wydzielinami korzeniowymi roślin. Wspomaga on namnażanie i rozwój pożytecznych grzybów mikoryzowych, które w zamian dostarczają roślinie składników pokarmowych, pomagając jej w rozwoju. Jak obserwować bioróżnorodność gleby? Konsultant radzi, żeby wykopać otwór (20 cm2) i obserwować ile jest tam dżdżownic (w zdrowej glebie powinno być ich ponad 10), czy gleba nie jest nadmiernie zbita, zagęszczona, jak daleko sięgają korzenie, czy widoczne są koprolity na powierzchni lub chrząszcze i inne owady, które żyją na powierzchni, żywiąc się i przetwarzając resztki roślinne.

ZOBACZ TAKŻE

Zadbać o różnorodność środowiska rolniczego

4. Właściwości chemiczne

Gleba zawiera pierwiastki i związki niezbędna dla prawidłowego wzrostu roślin. Mają one bezpośredni wpływ na strukturę i biologię gleby i są kluczowe w dostarczaniu niezbędnych składników odżywczych dla organizmów glebowych i roślin. Jeśli ilość niektórych z nich jest zbyt wysoka, to mogą mieć szkodliwy wpływ na biologię gleby. Dostępność pierwiastków chemicznych różni się w zależności od rodzaju gleby, jej składu, pH czy poziomu próchnicy. Przeprowadzenie badań polowych pozwala poznać skład chemiczny gleby i jej pH (poziom optymalny to 6,2-6,5).

5. Infiltracja i magazynowanie wody

Zagęszczanie gleby jest jednym z największych problemów rolników i może być ogromną barierą dla zdolności magazynowania w niej wody i infiltracji. W zdrowej glebie woda nie zatrzymuje się na powierzchni, przenika profil, zachęcając rośliny do głębokiego korzenienia się i tworzy dobre warunki do życia bytujących w niej organizmów. Poprawa retencji wody pomaga również zrównoważyć suszę. Zdolność gleby do zatrzymywania wody jest związana z materią organiczną i zawartością próchnicy. Zdrowa gleba ma też zdolność dobrej infiltracji - jeśli woda nie przenika głębiej niż na 7-14 cm, to gleba nie zapewnia roślinom dobrych warunków do wzrostu i potęgują się problemy glebowe.

ZOBACZ TAKŻE

Podeszwa płużna, problem nie tylko w orce

Źródło: Farmers Weekly.