Badania pomiaru wilgotności gleby prowadzono w dwóch obiektach doświadczalnych: w Lüttewitz i w Nemsdorf. Obydwa położone są na wysokości 200–300 m n.p.m.,praktycznie nie różnią się pod względem średniorocznej temperatury powietrza (odpowiednio +8,5°C i +8,4°C; w przeciągu 30 lat) czy opadami. W Lüttewitz, gdzie analizę prowadzono przez 9 lat (2005-2014), stosowano płodozmian z pszenicą ozimą, międzyplonem i burakami cukrowymi. Pomiar wilgotności gleby wykonywany był za pomocą sond powierzchniowych TDR (Time-Domain Reflectometry). W doświadczeniu stosowane były następujące warianty uprawy gleby:
● tradycyjna uprawa gleby pługiem na głębokość ok. 30 cm przed wszystkimi plonami głównymi i uprawa ścierniska po zbożu za pomocą kultywatora;
● konserwująca, nieodwracająca uprawa gleby z głębokim spulchnianiem (mulcz/spulchnianie) – spulchnianie na głębokość do 20 cm następowało po zbiorze i przed siewem; w razie występowania zagęszczeń głębokość spulchniania przed burakami cukrowymi sięgała 35 cm;
● konserwująca, nieodwracająca uprawa gleby na głębokość do 10 cm (mulcz);
● uprawa zerowa przed zbożem (siew bezpośredni), płytka uprawa przedsiewna przed burakami cukrowymi.
W Nemsdorf badania prowadzono przez 4 lata (2009-2013), a do pomiarów wilgotności gleby również stosowano sondy TDR. W przypadku no-till wilgotność mierzono w sposób ciągły na głębokości 20, 50 i 90 cm. Przy uprawie pługiem, żeby uniknąć uszkodzenia sond, pomiar prowadzono na głębokości od 35 cm. Badania prowadzono w płodozmianie z pszenicą ozimą, kukurydzą na kiszonkę i jęczmieniem ozimym.

Wyniki badań

Pomiędzy poszczególnymi wariantami uprawy gleby występowały wyraźne różnice. W Lüttewitz we wszystkich miesiącach z wyjątkiem lipca wariant z siewem bezpośrednim wykazywał najwyższe wartości wilgotności gleby. Podano, że jeżeli wartości wilgotności gleby, wyrażone w procentach objętościowych, zostałyby przeliczone na ilość wody znajdującej się na głębokości do 90 cm, to w ciągu całego roku zakres różnic przekraczał 100 l/m2. W kwietniu i maju, kiedy oziminy wykazują duże zapotrzebowanie na wodę, uprawa z siewem w mulcz dorównywała technologii siewu bezpośredniego pod względem osiąganego poziomu wilgotności gleby. W pierwszej połowie roku, zasoby wody w wariancie z siewem bezpośrednim były nawet o 40–50 l/m2 większe od zasobów w wariancie z pługiem.
W obiekcie Nemsdorf ilość wody na głębokości do 90 cm w wariancie z siewem bezpośrednim była mniej więcej o 50 l/m2 większa od ilości wody w analogicznej warstwie w wariancie z pługiem. Przykładowo w lipcu 2009 r. zanotowano tam w wariancie z siewem bezpośrednim duży wzrost zawartości wody w glebie, podczas gdy wariant z pługiem zupełnie tego wzrostu nie wykazywał. W tym czasie opady wyniosły ok. 20 mm. Stwierdzono, że w wariancie z siewem bezpośrednim gleba cechowała się znacznie większą zdolnością infiltracji. W wariancie z pługiem opady spłynęły natomiast po powierzchni gleby, nie przenikając w głąb. W roku 2010, w charakteryzującym się niewielkimi opadami czerwcu, w wariancie z pługiem wystąpił znacznie większy spadek zawartości wody w glebie niż w wariancie z siewem bezpośrednim. Różnica między tymi wariantami sięgnęła blisko 30 l/m2. W 2010 r. wystąpiła duża susza letnia. W wariancie z siewem bezpośrednim gleba pod łanem pszenicy była znacznie mniej przeschnięta niż w wariancie z pługiem.

Wnioski

Metoda uprawy gleby wpływała na jej wilgotność. Wpływ ten był najbardziej widoczny w pierwszej połowie roku. W obydwu obiektach doświadczalnych wariant z siewem bezpośrednim zapewniał najlepsze zaopatrzenie gleby w wodę. W wariantach z pługiem i z mulczem ze głębszym spulchnianiem zawartość wody w glebie kształtowała się na niższym poziomie. W miesiącach kwietniu i maju, w których zapotrzebowanie ozimin na wodę jest duże, uprawa z siewem w mulcz dorównywała technologii siewu bezpośredniego pod względem osiąganego poziomu wilgotności gleby.
Reasumując, można powiedzieć, że im mniejsza jest intensywność uprawy gleby, tym łatwiej może zostać zaspokojone zapotrzebowanie upraw na wodę. Siew bezpośredni pozwala na zachowanie w dużym stopniu okrywy gleby (resztki pożniwne, słoma i międzyplony), która może efektywnie chronić glebę przed wysuszeniem.